Mới đây tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tái khẳng định tác hại gây ung thư của amiăng, trong khi Việt Nam vẫn sử dụng lượng lớn vật liệu này.

Amiăng để sản xuất tấm lợp gây ra ung thư
Amiăng là một trong những chất gây ung thư
Amiăng là một trong những chất gây ung thư nghề nghiệp nghiêm trọng nhất. Ước tính một nửa số ca tử vong do ung thư nghề nghiệp có liên quan amiăng, ông Kidong Park, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, cho biết tại hội thảo Phòng chống các bệnh liên quan đến amiăng ngày 24/4.
Việt Nam là một trong 6 nước vẫn sử dụng lượng lớn amiăng trong sản xuất, với hơn 50.000 tấn mỗi năm. Gần 80% amiăng nhập khẩu được sử dụng để làm tấm lợp. Ngoài ra, amiăng có trong một số vật liệu, sản phẩm cách nhiệt, cách điện, chống cháy, má phanh, tấm trần… Những công việc có thể phát sinh bụi amiăng chủ yếu trong quá trình sản xuất như xé bao, nghiền, trộn, khoan, nổ mìn… Các dạng chất khác nhau chủ yếu của amiăng như amiăng trắng, xanh và nâu…
Theo báo vnxpress.vn đưa tin, Phó giáo sư Lương Thị Mai Anh, Phó Cục trưởng Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế, cho biết sợi amiăng xâm nhập vào cơ thể gây hại chủ yếu qua đường hô hấp, khi người lao động hít phải sợi amiăng phát tán trong môi trường. Ngoài ra, chất này có thể xâm nhập qua đường tiêu hóa.
“Phơi nhiễm với amiăng, kể cả amiăng trắng, gây ung thư phổi, thanh quản, buồng trứng, trung biểu mô và bệnh bụi phổi amiăng tức xơ hóa phổi”, bà Mai Anh nói.

Amiăng để sản xuất tấm lợp được xác định gây ung thư và bệnh phổi.
Chuyên gia nói gì về chất Amiăng gây ung thư tại Việt Nam
Phó giáo sư Nguyễn Văn Sơn, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường, cho biết sợi amiăng được hít vào qua đường hô hấp sẽ xâm nhập vào phổi và tồn tại trong một thời gian dài do quá trình thanh thải thường thất bại. Sợi amiăng không được thanh thải sẽ gây tổn thương tế bào biểu mô dẫn tới các bệnh về phổi như ung thư phổi, ung thư trung biểu mô. Thời gian ủ bệnh từ 10 đến 40 năm.
Trả lời báo vietnamnet.vn, TS Vũ Thường Bồi, Viện Hóa học, về mặt cơ chế, amiăng gây ung thư là do có sắt. “Sắt chính là tác nhân kích hoạt phản ứng ô xy hóa và khi vào phổi, nó sẽ ở dịch phổi, kích hoạt các phản ứng tác động tới các tế bào dẫn đến biến đổi gen và đây là bước khởi đầu gây ra ung thư”, TS Bồi giải thích.
TS Bồi cũng cho rằng, với cơ chế này, lập luận cho rằng, amiăng trắng ít độc hơn các loại amiăng khác là không thể. “Hàm lượng sắt trong amiăng trắng ít nhất là 0,3% và nhiều nhất lên tới 4%. Đây chính là lý do amiăng là nguyên nhân gây ra ung thư, bất kể là amiăng trắng hay màu”, TS Bồi khẳng định.
Với những sự nguy hại của amiăng, gánh nặng kinh tế cho chi phí bệnh tật cũng như chi phí khắc phục môi trường, đặc biệt là xử lý phế thải amiăng cao hơn nhiều lợi ích kinh tế mà amiăng mang lại. Do vậy, các tổ chức quốc tế như WHO, ILO đều đã khuyến cáo các quốc gia nên cấm hoàn toàn việc sử dụng các loại amiăng.
Tuy vậy, ở Việt Nam, không phải ai cũng biết về sự độc hại của amiăng. Phát biểu tại cuộc Hội thảo “Amiăng với sức khỏe” vừa qua, một vị đại biểu quốc hội đã thành thật thừa nhận rằng, đây là lần đầu tiên ông nghe về amiăng và những tác hại khủng khiếp của nó.
Thực tế, cũng như vị đại biểu quốc hội này, hầu hết người dân Việt Nam đến nay vẫn chưa hề biết về sự độc hại của amiăng. Tuy vậy, trách nhiệm trong câu chuyện này có lẽ không phải ở vị đại biểu quốc hội, cũng không phải người dân mà chính là ở các cơ quan quản lý nhà nước, ở các nhà khoa học và ở chính các phương tiện truyền thông.
Thống kê những quốc gia đang sử dụng chất amiăng
Tại Việt Nam, bệnh bụi phổi animăng từ năm 1976 được công nhận là bệnh nghề nghiệp được đền bù. Kết quả nghiên cứu khoa học của Bộ Y tế giai đoạn 2010-2011 khẳng định đến 80% ca ung thư trung biểu mô ở Việt Nam có liên quan đến amiăng.
Tại Hàn Quốc, ca bệnh đầu tiên ung thư trung biểu mô liên quan đến amiăng được xác định là một nữ công nhân, năm 1993. Một năm sau, ca bệnh này được công nhận là có liên quan đến công việc. Bệnh nhân có 19 năm làm việc tại một nhà máy dệt amiăng.
Mỗi năm, Hàn Quốc chi khoảng 8 tỷ USD để đền bù cho các bệnh nhân mắc bệnh liên quan amiăng. Đầu năm 2018, có hơn 2.800 người được bồi thường. Năm 2015, Hàn Quốc đã cấm triệt để dùng chất này trong mọi lĩnh vực.
Nhật Bản cấm sử dụng amiăng từ năm 2012 ở tất cả ngành công nghiệp. Trên thế giới, từ năm 2013 đến nay có hơn 60 nước đã cấm sử dụng tất cả các dạng amiăng.
Trước gánh nặng bệnh tật và tài chính do các bệnh liên quan đến amiăng, WHO và Tổ chức Lao động quốc tế đều khuyến nghị cấm hoàn toàn sử dụng mọi dạng amiăng. Đây là cách hiệu quả nhất để loại bỏ các bệnh liên quan đến chất này.
“Các bệnh liên quan đến amiăng có thể phòng ngừa được. Cách hiệu quả nhất là ngừng sử dụng tất cả các dạng của amiăng để phòng ngừa phơi nhiễm”, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam khẳng định.
Tổng hợp